Qanaqa somsasan?

Yumshoq, yengil, deyarli har doim kamtar, kichik, lekin buyuk

Masalan, Shashleek restoranining olot somsasini totib koʻring — u yogʻi esa sof kimyo. Hech qanday matematika yoʻq: 10 donali porsiya sezilmay tugaydi, faqat oxirida somsaning oʻziga xos taʼmi borligini tushunib yetasiz. Kuchli taʼm, qattiq toʻyganlik hissi va juda aldamchi tashqi koʻrinishi bilan (ustiga-ustak somsaga kabob ham qoʻshib olgansiz). Olot somsasi juda ulkan boʻlsa-da, kichik boʻlaklari bilan yurakni zabt etadi. 

Bu kichkintoy Buxoro viloyatining Olot shahridan. Aynan shu yerda xamirdan tayyorlangan juda yupqa konvertchalar ichiga maydalangan goʻsht solingan taom ixtiro qilingan. Keyin oʻzbek uy bekalari sof improvizatsiyani yaratadilar: kimdir nachinkaga afsonaviy oʻzbek pomidorlarini qoʻshadi, kimdir pishloq bilan pishiradi, bahorda Buxoroda koʻkatli olot somsasini uchratish mumkin. 

Qayerda totib koʻrish mumkin: 

• Shashleek tarmogʻi restoranlari;

• Lali restorani;

• Buxoroning Eski shahar qismidagi «Old Bukhara» restorani va Buxoro viloyatidagi yoʻl boʻyidagi kafelar; Olotdagi kichik uy mini-kafelari — tajribali sayyohlar uchun tavsiya.

Tanishtirishga hojat yo’q: uning ko’plab muxlislari bor, uni muhokama qilishadi, uning uchun aqldan ozishga tayyor

Masalan, kunduzi +35 darajada deyarli bir soat navbatda turish. Qatlamli zich xamir, nafis shakl va goʻsht, piyoz va ziravorlardan tayyorlangan koʻp miqdordagi sersuv qiyma — bu kutishning har bir daqiqasiga arziydi. Tandir afsonasini Minor Somsa oshxonasida sinab koʻrish kerak. Brend 2009-yildan beri mavjud; va bu kichik baxt filiali qayerga koʻchmasin, shaharliklar va sayyohlar toʻdasi uni bannerlar va qoʻriqchilarning koʻrsatmalari boʻyicha topadilar (eski joyda somsaning aynan qayerga ketganini aniq tushuntirib berishadi) va yana kichkina deraza oldida saf tortadilar. Oʻzingiz bilan olib ketish yoki shu yerning oʻzida barmoqlaringizni kuydirib, etingizni junjiktiradigan somsa bilan tanishish uchun.

U oldindan aytib berish uchun juda murakkab va sezilmaydigan boʻlib qolish uchun juda mazmunli. «Minor» tomchi somsasi oʻzining zoʻrligini aniq biladi va hech qanday kelishuvga rozi boʻlmaydi. Uni chuqur va yorqin his-tuygʻularni xohlaganda tanlaydilar. U darhol qabul qilmaydi va faqat hayotdan nimani xohlashini aniq biladiganlarni qabul qiladi. Lekin bir marta qayta kelgan boʻlsangiz, uning uchun albatta yana kelasiz, va hatto qayta-qayta uchib kelasiz.

Qayerda totib koʻrish mumkin:

• Toshkentda Minor Somsa oshxonasining beshta filiali bor, lekin mashhur «Malika» filiali Minor masjidi yonida joylashgan.

Jizzaxlik jaydari goʻzal; oʻlcham muhim boʻlgan holat 

Togʻlar oʻrtasida endigina oʻz uyini qurayotgan, qora jentrani taʼmirlab, Toshkentga radarsiz borib kelayotgan, yoʻl-yoʻlakay Zominda tandir-goʻsht yeb oʻtirgan erkak feʼliga mos somsa. Jizzax somsasi — mardlar uchun, bu xamirdan tayyorlangan butun boshli «kosa» boʻlib, unda deyarli shoʻrvaga oʻxshash toʻyimli taom joylashtiriladi: piyoz va pomidor bilan birga sersuv mol goʻshti, ustiga shoʻrva qoʻshib beriladi. Bitta somsaning ogʻirligi 1200 grammgacha yetishi mumkin, aynan noodatiy oʻlchami va dasturxonga tortilishi (laganda yoki kosada) tufayli u koʻpincha fud-blogerlarning sharhlarida koʻzga tashlanadi. Bunday Insta va YouTube IT-qiz. Yoki yigit, oʻzingiz yaxshi tushunasiz. 

Siz Jizzax somsasi boʻlsangiz, demak, sir saqlashni aniq bilasiz. Chunki bu somsani tayyorlash sirini butun boshli avlodlar saqlab kelmoqda: qanday yasash kerak, vertikal tandir nima uchun kerak va u yerda qanday usul bor. Siz Jizzax somsasi boʻlsangiz, demak, siz ham uy «pirogi”siz: oilaviy anʼanalarni hurmat qilasiz, bayramlarda dasturxon tuzashda yordam berasiz va har qanday shovqinli ziyofat oʻrniga „uyda boʻlish”ni tanlaysiz. 

Qayerda totib koʻrish mumkin:

• Toshkentda bu somsa uchun ov qilishga toʻgʻri keladi: shahar boʻylab uzoq masofalarga sayohat qilish va markazdan sokin hududlarga — Chilonzordagi Jizzax Fayz kafesiga yoki Sergelidagi Jizzax Milliy Taomlariga borish kerak boʻladi.

• Jizzaxga borib qolsangiz, «Ehtirom» choyxonasida albatta somsani totib koʻring.

Noyob, injiq, bahor kayfiyati bilan

Koʻk somsa — ilgʻor gedonistlar uchun. Oʻzbekistondagi vegetarianlar kabi nozik didli va noyob. Toshkentning yarmi mart va aprel oylarining barcha dam olish kunlarini Soʻqoqda oʻtkazadi. Bu somsaga talabning yuqoriligi ahamiyatsiz, u faqat bahorda mavjud boʻlib, qolgan vaqt davomida u haqida azob chekish, sheʼrlar yozish va qoʻshiqlar kuylash mumkin. Soʻqoq somsasi oʻz narxini yaxshi biladi va hech qachon (hatto mavsum boʻlmaganda ham) shaharda sotiladigan somsaga oʻxshamaydi.

Siz Soʻqoq koʻk somsasi boʻlsangiz, shunchaki taom emas, balki kontentsiz. Sizni hayajon bilan suratga olishadi: daryo fonida, chodir fonida, boshqalarning ideal dam olish kunlari fonida. Baribir, qanday qilib boʻlmasin, kadrda haqiqatga eng yaqin turgan aynan sizsiz. Tabiiy ofat singari: toʻsatdan paydo boʻlasiz-u, uzoq qolmaysiz.

Qanchalik koʻk somsani rasmga olishmasin, u rasm uchun emas. U mavzuga aloqadorlar uchun. Ichidagi koʻkat — sogʻlom turmush tarzi haqida emas, balki yer, havo va hamma narsa jamlangan nuqta haqidadir balki. U hammaga yoqishga intilmaydi, hatto aksincha. U oʻzini aldashni toʻxtatish va hamma narsa haqiqiy ekanligini his qilish uchun sabab kabidir. 

Qayerda totib koʻrish mumkin:

• Toshkentda va mavsumdan tashqari vaqtda uni juda xohlasangiz, eng oʻxshashini Mador restoranidan izlang.

• Haqiqiysi faqat Soʻqoqda martdan maygacha boʻladi. Navigatorda shunchaki qidiring: Soʻqoq kok somsa.

Uni O’zbekistondan olib chiqish mumkin, lekin O’zbekistonni undan — hech qachon

Eng konservativ, lekin oʻzining «klassik» versiyasida juda qulay. Moda haqida emas, balki anʼanalar haqida. Dunyo oʻzgaraversin, atrofda matcha-kruassanlar tayyorlanib, hamma narsani glyutensiz qilish urf boʻlaversin, u oʻzligini saqlab qolaveradi. 

Aynan shu somsa uch daqiqa davomida duxovkadagi xushboʻy hidlar bilan «bolalikka qaytish» uslubidagi ziyofat uyushtirishi mumkin. Xoinlarcha goh blinchik, goh vatrushka tanlab, maktabda uni biroz «kamsitishdi». Lekin har doim unga (!) qaytishadi. Siz shunday somsa boʻlsangiz, siz «komfort”siz, siz bilan dunyoning istalgan nuqtasida qulay va yoqimli boʻladi. Siz bilan oʻtkir hissiyotlar izlashmaydi — siz bilan hayotning shirin taʼmini izlashadi, unda umidsizlikka oʻrin yoʻq.

Uy qatlamali somsasi qarashlar jihatidan juda anʼanaviy boʻlsa-da, turli xil koʻrinishlarga ega: goʻshtli, kartoshkali, tovuqli, qovoqli, koʻkatli — har bir koʻrinishida ajoyib taom hisoblanadi. Odatiy, barqaror, xuddi psixolog bilan barcha ruhiy jarohatlarini bartaraf qilgandek. Kim dasturxon atrofiga oʻtirsa ham, hammani toʻydiradi. Va hatto «oltidan keyin xamir yemaydiganlar”ga, oz boʻlsa ham eng qarsildoq baxt boʻlagi albatta nasib etadi.

Qayerda totib koʻrish mumkin:

• Afsonaviy uy somsalari Qorasaroy bekatida (manzil yoʻq) va Darxondagi oʻn ikki qavatli uylarning orqasida (moʻljal — Hamid Olimjon koʻchasi, 13A, maydondan keyingi blok) sotiladi.

SSSRda tug’ilgan, lekin hali ham yosh

Samarkandda tugʻilgan, u yerda profil uchun emas, balki hayot uchun pishiriladi. Qayerda boʻlsang ham, astoydil qil, hech qachon «yengil tamaddi» qilma. Bu somsa — poydevor haqida. Bozorda bobolarimiz qoʻlida qarsillagan bolalik xotirasining bir boʻlagi va koʻzni uzib boʻlmaydigan issiq tandir haqida.

Sizni atrofdagilarning fikri qiziqtirmaydi, siz oʻzingiz — fikrsiz. Sizda yaqqol ifodalangan birinchi anʼanalar uyi, Saturn barqarorlikda va Venera xamirda. Siz hech qachon shoshilmaysiz va boshqalar sizni shoshirishini sira yoqtirmaysiz. Munosabatlarda — xuddi ichidagi goʻsht kabi: ishonchli, iliq, biroz yogʻli, lekin bundan faqat mazaliroq boʻladi. Sizning «yoʻq”ingiz aniq „yoʻq“ degani, „ha“ esa oʻzingiz bilan uchta somsa olib, yana bir-ikkitasini zaxiraga olib qoʻyish degani.

Bu somsani mavsumiy trendlar va gastronomik festivallar qiziqtirmaydi. U SSSRdan omon chiqdi va hech qanday aralash taomlardan qo’rqmaydi. Boshqalar hayratda qoldirmoqchi boʻlgan joyda, u shunchaki paydo boʻladi. Undan tutun va qovurilgan piyoz hidi keladi, va shuning oʻzi kifoya. Gazak boʻlish uchun juda zich va toʻyimli. Tasodifiy bo’lish uchun juda mazali. Tugʻilgan shahri kabi: osoyishta, ishonchli, har bir qatlamida tarix aks etgan.

Qayerda totib koʻrish mumkin:

• Toshkentdagi eng oʻxshashi — Chitir chitirda (filiallari koʻp, eng sevimlisini quyida ilova qilamiz).

• Haqiqiysi — Samarqandda, Oʻzbekiston koʻchasi, Erka Somsa yoki Gelion’da.

Surat: Aleksandr Timashkov