Ovqatlaning, oʻrganing, Toshkentni seving: eng rang-barang restoranlar

Oʻzbek Jeymi Oliverining oshxonasi

Ginnes kitobiga kiritilgan jahon rekordi muallifi (yetti tonnadan ortiq palov!), o‘zbek oshxonasi haqidagi «365 kunlik quyosh» va «Non» kitoblari muallifi, britaniyalik jurnalist Eleanor Ford taʼbiri bilan o‘zbek Jeymi Oliver deb atalgan mashhur oshpaz Bahriddin Chustiydan milliy taomlarga tayyormisiz? Mashhur brend-oshpazning haqiqiy familiyasini O‘zbekistonda kamdan kam odam biladi (maʼlumot uchun: Najmiddinov), uning Chustiy — ya’ni «asli chustlik» taxallusi esa  butun dunyo bo‘ylab dong taratgan. Bahriddin Toshkent, London, Nyu-York, Moskva, Ostona, Dubay, Istanbul va boshqa ko‘plab shaharlar markazida taom tayyorlagan. Uning o‘zi tez-tez o‘z blogida oshpaz kapgirida butun dunyoni aylanib chiqdi, deb hazil qilib turadi.

Toshkentda Aksu tarmog‘ining bir nechta filiali mavjud; Mustaqillik maydoni va «Jasorat» monumenti yaqinidagi «Shedevr» savdo markazidagi filiallarni tavsiya etamiz. Bu yerda restoran butun qavatni egallagan, keng bolalar maydonchasi, avtoturargoh va koʻplab hududlar, jumladan, alohida kabinalar mavjud.

Muassasaning gastronomik durdonasi — beshbarmoq. Kutmagandingiz, shundaymi? O‘zbek oshpazi ko‘chmanchilar taomiga nisbatan xayrixohligini taʼkidlaydi. Ammo aslida taomnomada qiziqarli narsalar juda koʻp: o‘zbek norini (u faqat poytaxtda tayyorlanadi), no‘xatsho‘rak (no‘xatdan tayyorlangan taom), sho‘rva, lag‘mon, somsa, bir nechta mualliflik o‘zbek salatlari. Barcha restoran klassikasi: pitsa, pasta, yevropacha gazaklar va qaynoq taomlar, bolalar menyus bularni toʻldiradii. Bahriddinning imzosini aynan milliy taomlarni dasturxonga tortishda kuzatish mumkin: u «uyda tayyorlangan» o‘zbek taomlarini  yuksak gastronomiya standartlari bo‘yicha dasturxonga tortishni o‘ylab topgan.

Moskvaning eng mashhur restoratori Arkadiy Novikovdan birinchi oʻzbek taomlari loyihasi. Family Garden va AB Group bilan hamkorlikda Yangi uzilgan nonlar, ziravorlar va mevalar hidi ufurgan havasni keltiruvchi sharqona bozor. Lali restoranida ikkita katta zal bo‘lib, tushlik uchun oldindan joy bandlash kerak. Mantiq oddiy: o‘zbek milliy taomlari juda kaloriyali, to‘yimli va sifatli, shuning uchun milliy taomlar bilan shahardagi eng mashhur anʼana — kunduzi ovqatlanish va kechqurun ovqatlanmaslikdir.

Shahar aholisining Lali restorani haqidagi fikrlari ibratli drama atrofidagi kabi ikkiga bo‘linadi: yoki «mazali, qulay», yoki «juda qimmat, o‘zbek taomlari arzon bo‘lishi kerak». Ammo biz bilamizki, o‘zbek taomlari kuchli va mustaqil ayol sifatida hech kimdan qarzdor emas.

Qulay tomoni shundaki, Lali restoranida doim palov, somsa, lag‘mon va kabob mavjud; o‘zbek oshxonasi bestsellerlari bilan bir qatorda noodatiy va noyob taomlar ham bor: xorazmcha tuxum-barak, samarqandcha balaza, buxorocha barracha va vaguri. Vagurini albatta tatib ko‘ring, biz qatʼiy maʼqullaymiz: u bu yerda poytaxtdan 444 km masofadagi asl nusxasidan farq qilmaydi, xuddi shunday mayin qo‘zi goʻshti va juda yupqa qarsildoq kartoshka bo‘lagi. Layfhak — qatlama yoki obinon (o‘zingiz pishirasiz, tandir-pech restoran ichida o‘rnatilgan) va cho‘poncha salati, yog‘ yoki chakka (buxorocha talqindagi krem-chiz) bilan to‘plamda vaguri oling; oxirida bir bo‘lak nonni pomidorli salat «sharbatiga» botirib oling va uni bir bo‘lak go‘sht bilan birlashtirishga harakat qiling. Bu ishni ehtiyotkorlik bilan bajaring, zudlik bilan Buxoroga chipta olish va u yerga gastronomik maqsadda kamida bir haftaga uchib ketib qolish xavfi bor.

Devorlardagi bezaklar va milliy naqsh elementlariga, ochiq oshxona bo‘ylab koshinlarga e’tibor bering. Bu muhr ham, bosma ham emas, balki taniqli rassom Nadiya Rixsiyevaning mehnatidir; u shahar devoriy rasmlarini chizgan hamda bezak ustasi / birinchi tijoriy yosh rassom sifatida tanilgan. Nadejdaning portfoliosida restoran devorlaridan tortib ofis maydonlari, binolar va Smeg muzlatkichlarigacha turli xil g‘ayrioddiy yuzalarning rasmlari mavjud.

Teatr va oʻzbek taomlari

Epataj restorator Sanjar Maqsudov loyihasi. Teatrlashtirilgan sahna uning muassasalarining oʻziga xos jihatidir: hamkasblaringiz bilan tushlik yoki oilaviy kechki taom o‘rtasida ofitsiantlar va muassasaning boshqa xodimlari ishtirokidagi kichik spektakllar namoyish etiladi.

Sanjarning loyihalarida o‘zbek umumiy ovqatlanish muassasalarining ijodiy yuragi urib turadi, afsonaviy «Manas» restorani davridan beri va undan keyin jamoaning deyarli barcha muassasalarida ajoyib san’at muhiti DNKsi mavjud, bu yerda demo talqinda ko‘plab mahalliy latifalar bilan tanishish, haqiqiy Sharq bozorini ko‘rish va shahar tarixiga guvoh boʻlish mumkin.

«Tandiriy» menyusi esa, aksincha, ijro bilan hayratga solishga urinmaydi va o‘zbek oshxonasining kutilgan xitlarini taklif qiladi, biroq baribir palov va tandirda pishirilgan qo‘zichoq, tovuq yoki laqqa baliq flagman-taomlar hisoblanadi.

Kult darajasidagi, tarixiy restoran, shahar afsonasi

Bu qadimiy o‘zbek hovlisida qanchadan-qancha sirli hikoyalar, o‘zbek afsonalari, ertaklari hikoya qilingan. Bayram kunlari oʻchoq boshida afsonaviy oshpazlar va restoran egasi Timur Musinni uchratish mumkin.

«Karavan» poytaxti gastronomiyasi haqida gap ketganda birinchilardan bo‘lib tilga olinadi. Loyiha 20 yildan ortiq vaqtdan beri mavjud bo‘lib, Toshkentdagi restoran formatidagi milliy oshxonalarning kayvonisi bo‘lib qolmoqda. «Karvon» restoranida jahon yulduzlari, prezidentlar, diplomatlar, milliarderlar va barcha mahalliy o‘zbek taomlarini sevuvchilar tushlik va kechki taom tanovul qilgani. Restoran «Xorijiy mehmonlar tushlikka olib boriladigan joylar» nominatsiyasi bo‘yicha TOP-3 likka kirishi aniq.

Toshkentga bir sutkadan ko‘proq vaqtga kelganlar uchun maxfiy tavsiya: yarim kun vaqtingizni sarflab, Caravan Group’ning ikkinchi «hiti» — «Cinaras» tog‘ majmuasiga boring. U yerda qadimiy chinorlar soyasida «Karavan» oshpazlarining milliy oshxona standartlarini va «tog‘» hitlarini tatib ko‘rish mumkin: kabob, mangalda pishirilgan forel, «tutatqili» xorovats. Majmuada toshbitikli qoyalar, sharshara va shunchaki chiroyli tog‘ maysazoriga sayr qilish uchun joy mavjud. Ba’zida bu yerda ijodiy kechalar o‘tkaziladi va barglar shiviri ostida o‘zbek estradasi yulduzlari: Tohir Sodiqov, «Sahar» guruhi yoki xalq uchu sevimli Sevara Nazarxon siz uchun kuylaydi.

Zamonaviy, shu bilan birga anʼanaviy choyxona yoki Oldindan buyurtma?

Aynan shu yerda o‘zbek choyxonasining haqiqiy tajribasini sinab ko‘rish mumkin. Roman Sayfullin jamoasi hozirgacha xalq orasida yashab kelayotgan «choyxona» an’anasiga qat’iy amal qiladi. Bu oddiy kechki «ziyofat”ning bir turi, hech qanday sababsiz, shunchaki „bugun choyxonam bor“ va xotinim kechqurun koʻchaga chiqishga ruxsat berishi aniq, deganidir. Tarixan choyxonalarga erkaklar tashrif buyurishgan, ammo maxfiylik, qulaylik va chiroyli dizayn konservativ odatni „ulgʻaytirdi“ va endi maxfiy-kabinkalarda ayollar „choyxonalari“ va an’anaviy „gaplar“ uchun mamnuniyat bilan to‘planishmoqda. Gap bu — do‘stlar/hamkasblar/fikrdoshlar guruhi tushlik/kechki ovqatga yig‘ilib, „gap o‘ynaydigan“ mahalliy hordiq turi — belgilangan summa oʻrtaga tashlanadi va „gap”ni kim olishiga qarab navbatma-navbat o‘ynaladi (o‘zbekcha moliyaviy savodxonlik).

Influenserning so‘zlariga ko‘ra, The Choyxona mehmonlarining bir qismi oldindan buyurtma berish kerakligi aytilganda, dastlab quyushqondan chiqishgan, ammo jamoa qat’iyatni yoʻqotmagan. Bu joy garchi o‘ta zamonaviy ko‘rinsa-da, aslida juda an’anaviy, Yangi yil yoki Navro‘z bezaklarini esa butun o‘zbek Instagrami vakillari suratga oladi.

O‘zbek taomlari O‘zbekistondan tashqarida sevib tanlanishi o‘zbeklar uchun oʻziga xos faxrdir; Emin Agalarovning Ozarbayjondagi afsonaviy Sea Breeze Resortidagi The Choyxona filiali esa toshkentliklar uchun alohida quvonchdir.